کشور ایران با پیشینه‌ای قوی در فرهنگ و تمدن، یادگارهای هنری از قرون گذشته دارد. امروزه کشور ما را در جهان به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین مناطق صادر کننده آثار هنری و صنایع دستی می‌شناسند. صنایع دستی ایران از باارزش‌ترین آثار هنری کشور ما به شمار می‌روند و جلوه‌ای از فرهنگ اقوام ملی ایران هستند. کشف آثار هنری باستانی ساخته دست انسان، در بناهای تاریخی گوشه و کنار کشور ما از ارتباط تنگاتنگ هنر و صنایع دستی با تمدن این سرزمین خبر می‌دهد.
در آثار تاریخی ایران نشانه‌هایی از هنر دست معماران، نقاشان و مهندسان در مقبره‌ها، مساجد، کاخ‌ها و بناهای تاریخی به چشم می‌خورند. هرکدام از این آثار با نشانه‌هایی برجسته از دوره‌های مختلف تاریخی، بخشی از هویت و فرهنگ مردم عصر و زمان خود را نشان می‌دهند.
در تعریف کلی تلفیق هنر دست و استفاده از ابزارهای بومی و سنتی در خلق یک اثر را صنایع دستی می‌نامند. ذوق هنری و خلاقیت صنعتگر در خلق اثر هنری و صنایع دستی تأثیر زیادی دارد. صنایع دستی هر منطقه از ایران منحصربه‌فرد هستند؛ گرچه صنایع مشترکی در بعضی شهرها وجود دارند، در تار و پود هر اثر می‌توان نشانه‌هایی از فرهنگ ریشه دار یک شهر یا روستا را مشاهده کرد. اساسی‌ترین عنصر در ساخت صنایع دستی هنر دست انسان است و این مطلب ارزش این آثار را دوچندان می‌کند.
صنایع دستی ایران به‌عنوان هنر بومی و سنتی مردمان سرزمین ما، نقشی مؤثر در تقویت اوضاع اقتصادی مناطق مختلف کشور دارد. در حال حاضر صنایع دستی ایران یکی از سه قطب برتر صنایع دستی جهان به شمار می‌روند و سرمایه‌گذاری مناسب به‌همراه برنامه‌ریزی دقیق در تولید و معرفی هرچه بیشتر این آثار در سطح جهانی می‌تواند درآمدزایی بالایی در سطح ملی به‌همراه داشته باشد.
در حالت کلی صنایع دستی را می‌توان به سه دسته صنایع دستی هنری، هنری-مصرفی و مصرفی تقسیم کرد. این صنایع به‌دلیل ظرافت‌های طراحی دستی نسبت به محصولات کارخانه‌ای متمایز هستند. از مهم‌ترین ویژگی‌های صنایع دستی می‌توان به استفاده از مواد اولیه ساخت داخل کشور اشاره کرد. ارزش افزوده این محصولات نیز با توجه به سرمایه‌گذاری اولیه بسیار بالا است و امکان گسترش این صنعت در نقاط محروم و روستایی وجود دارد. میزان آسیب این صنعت به محیط زیست نیز در مقایسه با آثار مخرب صنایع مدرن و ماشینی بسیار ناچیز است.
در طول دو سال گذشته یعنی از زمستان سال ۱۳۹۹ تاکنون، شیوع ویروس کرونا در جهان آسیب غیر قابل جبرانی به صنایع دستی ایران وارد کرده است. بدیهی است با رونق گردشگری و افزایش جذب گردشگر در ایران صنایع دستی نیز درآمدزایی و رونق بیشتری خواهند داشت. روز دهم ژوئن برابر با ۲۰ خرداد ماه در ایران را با نام روز جهانی صنایع دستی نام‌گذاری کرده‌اند.